NIEUW CONVENANT MET CALAMITEITENZENDER NH
LIJN MET DE BUITENWERELD BIJ CRISES
NIEUW CONVENANT MET CALAMITEITENZENDER NH
LIJN MET DE BUITENWERELD BIJ CRISES
Bevolkingszorg werkt in de voorbereiding op en bestrijding van incidenten en rampen met veel andere partijen samen. Een ervan is ‘NH’, de regionale omroep die bij grote incidenten als calamiteitenzender kan worden ingezet. Code Oranje sprak over de samenwerking met hoofdredacteur Stef Cornelissen van NH en Expert Risico- en Crisiscommunicatie Evelien Tromp van de veiligheidsregio.
Stef, kun je iets vertellen over NH?
“NH is de regionale omroep van Noord-Holland. Dagelijks brengen we via tv, radio, internet en sociale media nieuws uit de gehele provincie de huiskamers in. Dat doen we met ruim dertig verslaggevers in het veld en nog eens zo’n zeventig mensen op onze redactie in Hilversum. Als regionale omroep hebben we al jarenlang een vast kijk- en luisterpubliek, al merken we de laatste jaren dat het ‘ouderwetse’ lineair kijken en luisteren onder druk staat. Online lukt het ons dat voor een deel te compenseren. Daarnaast zijn we begonnen sociale media meer in te zetten en daarmee hebben we een goede start gemaakt. Naast onze dagelijkse activiteiten als journalistiek nieuwsbedrijf hebben we een wettelijke taak als calamiteitenzender, die bij rampen en incidenten kan worden ingezet voor gerichte informatievoorziening aan de bevolking. Vorig jaar hebben we vanuit die taak onze handtekening gezet onder een nieuw convenant met de vijf veiligheidsregio’s in ons gebied. Daarin zijn de afspraken over de samenwerking vastgelegd.”
Hoe belangrijk is die samenwerking?
Evelien: “Voor ons heel belangrijk. Als zich een grote stroomstoring voordoet en functionaliteiten zoals internet, mobiele netwerken en NL Alert vallen uit, dan zijn ook onze mogelijkheden om te communiceren met de buitenwereld snel opgedroogd. NH is dan de lijn die lang kan doorgaan. We hebben in ons crisiscentrum een vaste telefoon staan, die is aangesloten op het noodnet. Daarmee kunnen we contact onderhouden met bijvoorbeeld de gemeenten in ons gebied en ook met vitale partners. NH is er daar een van en in zo’n specifiek geval als langdurige stroomuitval onze broodnodige lijn met de buitenwereld.”
Stef: “Als zender met een calamiteitenfunctie beschikken wij over een noodstroomvoorziening én een dieselaggregaat. Als de dieseltoevoer niet volledig stilvalt kunnen we het dagen of zelfs langer uithouden. Wij hebben twee telefoons die zijn aangesloten op het noodnet. Een is om te kunnen bellen, de ander is om een gesprek de uitzending in te kunnen halen. Op die manier kun je ook iemand van een crisisorganisatie in een uitzending om toelichting vragen.”
Oefenen jullie de samenwerking regelmatig?
Stef: “Wij oefenen maandelijks het calamiteitenprotocol op de redactie. Ook de verslaggevers trainen we daarin. Wat we merken, is dat door de regelmaat de techniek steeds zekerder wordt, maar we hebben net als elk ander bedrijf te maken met verloop onder medewerkers. Alles opfrissen blijft noodzakelijk. Daarnaast oefenen we elk jaar wel een of twee keer met alle vijf de veiligheidsregio’s. Dat is heel nuttig. Dan kun je weer controleren hoe alles wat je binnenshuis afstemt aansluit op de gebeurtenissen elders.”
Evelien: “Wij hechten veel waarde aan die oefeningen, ook omdat het fenomeen ‘calamiteitenzender’ momenteel actueler is dan ooit. We raken er meer en meer van doordrongen dat de kans op een incident dat de samenleving kan ontwrichten allesbehalve denkbeeldig is. In dat licht kun je ook denken aan de campagnes van de overheid waarin mensen wordt gevraagd bij een grote ramp de eerste 72 uur voor zichzelf te kunnen zorgen. Radio is in de ogen van veel mensen misschien een oud en traditioneel medium, maar zoals ik eerder al zei een van de weinige technieken waarmee je kunt blijven communiceren als de elektriciteit uitvalt. Het oefenen gaat dus echt wel ergens over.”
Er ligt een nieuw convenant. Wat het nodig om dingen te herzien?
Evelien: “Het is goed gebruik dat we de afspraken om de zoveel jaar nalopen om te kijken of alles nog in de pas loopt met de praktijk. Wat we in dit convenant hebben gedaan, is een splitsing maken tussen het officiële document en de werkafspraken. Die kunnen nu tussentijds gemakkelijker worden aangepast, zonder dat het gehele convenant weer langs alle burgemeesters moet voor een handtekening.”
Stef: “Een van de dingen die we hebben aangepast, is dat we woordelijk hebben afgesproken en vastgelegd hoe een boodschap van de veiligheidsregio’s er bij een calamiteit uitziet. Ook wij moeten in deze tijd op onze hoede zijn, scherp zijn op desinformatie en zorgen dat we zeker weten dat we met de veiligheidsregio van doen hebben. Dat kunnen we door de afgesproken ‘modus operandi’ nu eenvoudig vast te stellen. Ik vond het fascinerend. Het is niet iets waar je elk moment bij stilstaat, maar absoluut noodzakelijk.”
Kan de combinatie van calamiteitenzender en journalistiek nieuwsmedium schuren?
Stef: “Dat kan zeker. Het is niet gezegd dat de belangen altijd parallel lopen. Wij zouden theoretisch nieuws op het spoor kunnen zijn dat de crisisorganisatie liever nog even onder de pet houdt. We hebben het aan de orde gesteld in de aanloop naar het nieuwe convenant. Toen is over en weer het vertrouwen uitgesproken dat we daar in overeenkomstige gevallen uitkomen. Het is vaak ook een beetje je gezonde verstand gebruiken. We zijn nieuwszender, maar als puntje bij paaltje weten we ook dat we een andere taak hebben.”
Evelien: “Het is natuurlijk ook niet zo dat wij de hele zender overnemen. Wat wij tot onze beschikking hebben zijn minuten radiotijd en een tickertape op televisie. Onze uitingen zijn sterk afgebakend en het is duidelijk aangegeven dat ze van ons zijn. We gebruiken een deel van de infrastructuur en de zender van NH. Dat is het.”
Is er eigenlijk een vast moment waarop de calamiteiten-zender wordt ingesteld? Hangt dat ergens vanaf?
Evelien: “In elk geval als de waarschuwingssirenes aangaan. Dat is een vaste regel. Voor de rest ligt het niet tot op de komma vast. Een calamiteitenzender is inzetbaar bij grotere incidenten – en dat kan van alles zijn: een brand waarbij schadelijke stoffen vrijkomen, extreme wateroverlast, storm. In die gevallen hebben we zaken voorbereid en met NH afspraken gemaakt over crisiscommunicatie en publieksvoorlichting. Het is goed dat dat is geregeld. Incidenten kondigen zich meestal niet aan. Een ramp van grote omvang kan zich zomaar voordoen.”
Een calamiteitenzender is inzetbaar bij grotere incidenten, dat kan van alles zijn: een brand waarbij schadelijke stoffen vrijkomen, extreme wateroverlast, storm. In die gevallen hebben we zaken voorbereid en met NH afspraken gemaakt over crisiscommunicatie en publieksvoorlichting.
