“Bevolkingszorg cruciaal en onmisbaar”
Burgemeester Jan de Boer van Den Helder nieuwe portefeuillehouder
Bevolkingszorg is een cruciale en onmisbare schakel in de crisisorganisatie, vindt ‘kersvers’ burgemeester Jan de Boer van Den Helder. Hij trad in maart aan en werd in juni benoemd tot portefeuillehouder Bevolkingszorg in het algemeen bestuur van de veiligheidsregio, met collega Ronald Wortelboer (Stede Broec) als zijn vervanger. Verdere impulsen zijn belangrijk, zegt hij: “Als het gebeurt, dan moet je er staan.”
We gaan even terug in de tijd. Het is donderdag 27 juli 2017. In een varkensstal in het Gelderse Erichem (gemeente Buren) breekt eind van de middag een brand uit, die later de boeken ingaat als de grootste stalbrand ooit in Nederland. De hulpdiensten schalen al snel op naar GRIP 2. De brandweer zet groot materieel in en bestrijdt de brand met man en macht. Het duurt uren voordat de vlammen zich gewonnen geven. Pas tegen middernacht die avond kan vanuit het rampgebied het sein brand meester wordt gegeven. “Dan is dat vuur onder controle. En dan hè, en dan …”, zegt Jan de Boer, destijds burgemeester van Buren, terwijl zijn gedachten merkbaar teruggaan. “Dan begint ineens het werk voor de gemeente. De brand is voorbij, die mannen en hun brandweerwagens zijn naar huis, je staat daar en je denkt: en nu? Waar beginnen we? Wat hebben we te doen? Wie doet wat? Het was in alle opzichten een heftig incident, met veel impact op de omgeving. Er was sprake van vervuild oppervlaktewater. Van asbestdeeltjes. Gelukkig stonden in die crisis veel mensen op. Maar we zijn met die hele nasleep destijds zo twee tot drie weken bezig geweest.”
“De prioriteit ligt bij goed blijven aanhaken en een volwaardige poot in de crisisorganisatie blijven”
Belang
Als hij nog niet doordrongen was van het belang van goed georganiseerde bevolkingszorg, dan zou hij het toen zijn geworden. “Ik merkte aan alles en als nooit tevoren welke taak op onze schouders rustte en hoeveel inspanning het kostte die uit te voeren. Het kan te maken hebben gehad met de zomervakantie, maar er zat destijds niet zo’n soort team op zoals het Expertteam in deze regio en er was in elk geval slechts beperkt sprake van een georganiseerde vorm van ondersteuning. Er was ook geen overdracht, we moesten gewoon aan de bak.” Hij is er als burgemeester van een stad met een risicoprofiel als dat van Den Helder dan ook “ongelooflijk blij mee” dat bevolkingszorg in Noord-Holland Noord al in een relatief vroeg stadium scherp op de kaart is gezet en de afgelopen jaren “een volwaardige rol heeft in de crisisorganisatie” heeft gekregen, zegt hij. “Want van communicatie tot bouwinspectie en van psychosociale opvang tot bewonersopvang: het zit er allemaal in. En neem even een voorbeeld als een liftbrand: die is als het meezit met een half uurtje wel uit. Dan heb je alleen bevolkingszorg nog nodig. Maar dat moet er wel zijn dan.”
Waarborgen
In een geregionaliseerd model zoals in Noord-Holland Noord is dat vele malen beter te waarborgen dan in een situatie waarin gemeenten het helemaal zelf moeten regelen, is zijn overtuiging (zie kader, red.). “Ik zit hier op dit moment nog te kort om hele duidelijke ambities voor de toekomst te formuleren. Maar op het eerste gezicht zeg ik: de prioriteit ligt bij goed blijven aanhaken en een volwaardige poot in de crisisorganisatie blijven. Onszelf steeds verbeteren. De politie, de brandweer, de witte kolom: allemaal worden ze elke keer nog altijd beter in wat ze doen. Wat mij betreft geldt dat ook voor bevolkingszorg. Ontwrichtende cyberaanvallen, bedreiging van de kwaliteit van het drinkwater, het verstoken raken van primaire levensbehoeften: het kan allemaal gebeuren en als het zover is, dan moet je er klaar voor zijn. Dan moet je er staan. Dat betekent dat we onszelf moeten blijven ontwikkelen.” De komende maanden staan voor hem in het teken van verder kennismaken met de materie, in een regio die hij als zijn broekzak kent. Hij rolde in 2000 de politiek in in Hoorn, was daar achtereenvolgens commissielid, gemeenteraadslid en wethouder en keerde in maart jongstleden na elf jaar ‘wethouderschappen van buiten’ en burgemeesterschap in de Betuwe terug naar Noord-Holland Noord. “Het voelt een beetje als thuiskomen”, erkent hij. “Collega’s als Michiel Pijl, Rian van Dam en Peter Rehwinkel ken ik ook al – en dat helpt mee.” Voordelen heeft het zeker, zegt hij. “Als je een gebied al kent en bestuurlijk al een klein beetje weet hoe de hazen lopen, dan sta je met 1-0 voor. Ik hoop daar de komende periode de vruchten van te plukken.”
Het regionale expertteam bevolkingszorg is er vooral op gericht in actie te komen bij incidenten van grotere omvang, waarbij de hulpdiensten en bevolkingszorg gecoördineerd moeten samenwerken. Bij kleinere, niet opgeschaalde incidenten hebben de brandweer of politie vaak rechtstreeks contact met medewerkers van de gemeente. Op dit moment kijkt een werkgroep naar een duidelijker rolverdeling tussen regionale bevolkingszorgfunctionarissen en de collega’s van de gemeente, zodat snel(ler) de juiste deskundige ingeschakeld kan worden.