Zij kunnen aan de lijn komen...
Het Expertteam Bevolkingszorg bestaat uit ruim vijftig mensen. In Code Oranje stellen wij elke keer twee mensen voor die je overdag of ’s avonds aan de lijn kunt krijgen. Dit keer spreken we met Ben Looije en Roeland Eijpe.
Ben Looije:
- strategisch adviseur en programmamanager gebiedsgerichte aanpak, Den Helder
- algemeen commandant (AC) bevolkingszorg
Roeland Eijpe:
- specialist materieel Veiligheidsregio Noord-Holland Noord en repressief brandweerman West-Friesland
- voorlichter van dienst
“Enorme ontwikkeling doorgemaakt”
Ben: “Ik maak sinds de start in 2015 als algemeen commandant deel uit van het Expertteam bevolkingszorg, een thema waarmee ik ook voor die tijd vanuit de gemeente al veel mee te maken had. Ik vind het een mooie neventaak. Je doet zoiets vanuit een bepaalde drive om in gevallen van nood of paniek een helpende hand te bieden. Daarnaast vind ik het interessant met andere ‘bloedgroepen’ in de hulpverlening op te trekken, zoals GHOR, politie en brandweer. Het is een andere wereld, de bestrijding van calamiteiten, vol met leermomenten.” “De afgelopen jaren heeft bevolkingszorg een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Mede door het specialiseren, het oefenen en opleiden worden we steeds professioneler. Als algemeen commandant was ik bij de start heel operationeel bezig. De laatste jaren zie je dat ‘in het veld’ steeds meer operationele zaken worden afgevangen, waardoor een Regionaal Operationeel Team (ROT) zich bijvoorbeeld steeds strategischer kan bezighouden met scenario’s voor middellange en lange termijn. Dat is écht een wezenlijke verandering vergeleken met mijn eerste jaar. Als je ziet wat de officieren van dienst (OvD) en voorlichters van dienst (VvD) in het veld allemaal oplossen, dan zeg ik: petje af.”
“Door het specialiseren, oefenen en opleiden worden we steeds professioneler”
“Juist doordat zij hun taken steeds beter zijn gaan vervullen, blijven veel incidenten die vroeger snel tot GRIP 2 zouden zijn uitgegroeid, nu beperkt tot GRIP 1. Ze zijn zó professioneel, dat pas wordt opgeschaald als het écht uit de hand begint te lopen. De impact daarvan is enorm: tot GRIP2 doet de sectie bevolkingszorg zijn werk vanuit huis, uiteraard de officier van dienst en de voorlichter van dienst op locatie, vanaf GRIP 2 opereren we vanuit het crisiscentrum in De Hertog in Alkmaar.” “Een goed voorbeeld van de toegenomen professionaliteit is de inzet bij de brand die begin januari woedde bij Gasterij Nieuw Westert in Egmond-Binnen. Eric Overtoom is daar als OvD geweest. Hij heeft in korte tijd bergen werk verzet: hij heeft contact gehad met PWN over de watervoorziening, met Salvage over opvang en zorg, geregeld dat wegen werden afgezet en verkeersregelaars werden ingezet, contact met de gemeente gehad over lopende zaken, gezorgd dat fietspaden werden geveegd én met de gemeente samen de nazorg in gang gezet.” “Als algemeen commandant had ik hem ’s nachts kort na 4 uur voor de eerste keer aan de lijn toen hij onderweg was naar de brand en tegen half zeven voor het laatst. Toen zat zijn werk erop. Dat geeft aan wat er in twee uur tijd allemaal in gang is gezet. Het bleef opnieuw een GRIP1, al stonden we allemaal wél op scherp. Het was lange tijd spannend, omdat sprake was van vliegvuur richting het duingebied. In zo’n geval ben je een paar uur wakker. Dat kan gebeuren. Nachtwerk hoort erbij.”
“We zijn echt een team geworden”
Roeland: “Ik ben vanaf de start als voorlichter van dienst aan het Expertteam verbonden. Ik vind het een prachtige taak. Ik ben brandweerman – en ik zie tijdens incidenten daardoor vaak waarom bepaalde dingen gebeuren of waarom bepaalde beslissingen worden genomen – maar in de voorlichting voel ik me echt multi, spreekbuis van de gehele rampenstaf.” “Als ik puur kijk naar mijn taak in het team, dan is er de afgelopen jaren enorm veel veranderd. Mede door de snelle opkomst van sociale media is de positie van voorlichter steeds belangrijker geworden. Bij elk groot incident staan mensen tegenwoordig wel te filmen. Die beelden worden gestreamd of gaan wat later het internet op. Rauw, zonder dat sprake is van ethiek. Dat kan behoorlijke impact hebben.” “Mensen die staan te filmen, bereiken een publiek. Dat kan positief uitpakken, dan kunnen wij beelden en foto’s bijvoorbeeld zelf ook benutten voor de beeldvorming. Maar het kan ook negatieve kanten hebben, bijvoorbeeld als beelden vergezeld gaan van wilde geruchten. Denk aan verhalen dat asbest is vrijgekomen – terwijl dat niet zo is. Of dat de brandweer maar niet komt, terwijl die buiten het zicht van de filmer al lang en breed staat te blussen. Het komt allemaal voor. Het gerucht doet dan als een lopend vuurtje de ronde en het kost veel tijd en energie dat te herstellen. Je loopt dan achter een verhaal aan, zonder de regie te hebben. Dat is lastig.”
“Als team bevolkingszorg hebben we de afgelopen jaren echt een vaste plek en een vaste rol gekregen”
“Als team bevolkingszorg hebben we de afgelopen jaren echt een vaste plek en een vaste rol gekregen bij de bestrijding van incidenten. In het begin was dat echt wel anders, waren we een vreemde eend in de bijt. Nu maken we steeds vaker mee dat bijvoorbeeld ook echt om de komst van de voorlichter wordt gevraagd. Eind maart was een grote brand aan de Lorentzstraat in Alkmaar. Er was geen sprake van GRIP, dus op zichzelf is er voor ons dan geen reden om er naartoe te gaan. Maar er was behoorlijke mediabelangstelling. Toen het verzoek kwam, zat ik al mee te luisteren. Ik heb mijn voorlichtersjas aangetrokken en ben die kant opgegaan.” “Als Expertteam zijn we de afgelopen jaren echt een team geworden. We bieden elkaar de helpende hand, ook als het om wat andere taken gaat. Half februari heb ik op die manier de OvD bevolkingszorg bij een grote brand in Oudkarspel geholpen bij de opvang van mensen die we moesten evacueren uit hun woningen. We oefenen veel, we zijn geen vreemden meer voor elkaar, iedereen weet wie wie is. Dat geeft echt een goed gevoel.” “In dat verband is ook de samenwerking met de coördinatoren crisiscommunicatie echt het vermelden waard. Zij nemen als ik ter plaatse moet gaan de communicatie op Twitter over en zorgen voor omgevingsanalyses. Ze voeden me met informatie, zodat ik goed beslagen ten ijs kom. Daarnaast zorgen ze tijdens het incident voor alle nieuws- en informatievoorziening, zodat ik mijn handen vrij heb. Ze zijn echt de stille kracht achter de voorlichter.”