Wie zijn de opdrachtgevers precies?

“Dat zijn de zestien gemeenten in Noord-Holland Noord en de provincie Noord-Holland. We bedienen voor onze milieutaken hetzelfde gebied als Veiligheidsregio Noord-Holland Noord, een zeer uitgestrekt gebied met 650.000 inwoners en meer dan 23.000 inrichtingen die vallen onder de Wabo en de Wet milieubeheer. De agrarische sector is sterk vertegenwoordigd met bloembollen(export)- en glastuinbouwbedrijven. Het midden- en kleinbedrijf voert de boventoon. Er is relatief weinig (zware) industrie.”

De OD NHN is een samenwerkingspartner van de veiligheidsregio. Hoe zit dat precies?

“Bij veel incidenten en calamiteiten komt het milieu in beeld, denk aan het vrijkomen van asbest. In die gevallen worden wij ingeschakeld. We hebben het gebied opgeknipt in twee delen, oost en west, en in elk van die regio’s hebben we namens onze opdrachtgevers zes milieu-inspecteurs van wie er bij toerbeurt één op hard piket staat en 24/7 oproepbaar is. We staan dus altijd paraat en vervullen dan de rol van CAM: de Contact Ambtenaar Milieu. Met de gebiedsindeling sluiten we aan op de zones zoals die door de veiligheidsregio worden gebruikt voor de Officier van Dienst-Bevolkingszorg.”

Wanneer worden jullie gealarmeerd?

“Onze pager gaat standaard af vanaf de alarmering voor grote brand en voor middel-IBGS (gevaarlijke stoffen, red.). Voor de rest hangt het af van de situatie. We kunnen bijvoorbeeld worden gealarmeerd bij een kleinere brand als daarbij sprake is van gevaarlijke stoffen of als in een weiland drugsafval wordt gevonden. Dat moet worden opgeruimd. Soms is ook de bodem verontreinigd. Wij geven dan aan wat er moet gebeuren of zorgen dat het wordt weggehaald en de grond wordt gesaneerd. Bij een CoPI (het operationele commando ter plaatse bij een incident, red.) sluiten we aan als het meerwaarde heeft, bijvoorbeeld als onze kennis of advisering wordt gevraagd.”

Bij de grote brand bij het bloembollenbedrijf in Den Helder op 27 oktober zijn jullie ook gealarmeerd. Hoe gaan jullie dan te werk?

“Zodra we de locatie weten, loggen we eerst in op de BAG-viewer, dat is de Basisregistratie Adressen en Gebouwen. Daarin kun je bijvoorbeeld het bouwjaar van een pand achterhalen. In dit geval was dat 1954. Dan weet je al: dat is ruim voor 1994, dus er is kans op asbest. Vervolgens pakken we onze eigen controlerapporten erbij; vanuit onze toezicht- en handhavende functie komen we bij veel bedrijven over de vloer en onze bevindingen leggen we vast. In onze eigen systemen kunnen we ook asbestsaneringen zien. Gewapend met die eerste kennis gaan we ter plaatse en daar sluiten we verschillende zaken kort. In Den Helder hebben we bijvoorbeeld geadviseerd het Hoogheemraadschap te bellen vanwege het bluswater dat het oppervlaktewater inliep. Verder hebben we de eigenaar van het bedrijf gesproken in verband met de mogelijke aanwezigheid van asbest en zijn we in contact getreden met de adviseur gevaarlijke stoffen (AGS, red.) van de brandweer. Hij beschikt over een microscoop en kan een indicatief signaal met betrekking tot asbest geven. Op basis van die bevindingen heeft de brandweer uiteindelijk Salvage, dat optreedt namens de verzekeraars, een specialistisch bedrijf laten inschakelen. Dat is de partij die de eventuele aanwezigheid van asbest definitief vaststelt.”

Hoelang duurt dat in de regel?

“Daar is moeilijk een standaard tijdsduur voor te geven. Er komt een laborant, die gaat het gebied door, neemt monsters, kijkt tot waar sprake is van eventuele vervuiling en komt dan uiteindelijk met een asbestinventarisatie. Parallel daaraan wordt bij een asbestverdenking meteen het asbestprotocol in werking gezet. Vanaf dat moment gelden binnen het verdachte gebied strikte veiligheidsmaatregelen. Mensen mogen dat gebied niet in of uit, moeten in hun woning blijven of moeten juist elders onderdak zoeken totdat er duidelijkheid bestaat. Ook moeten mensen in het vervuilde gebied worden aangeschreven en geïnformeerd over wat ze te doen staat en wat er staat te gebeuren. Het hele proces gaat in samenwerking met de gemeente, waarbij de Omgevingsdienst vanuit de aanwezige kennis en ervaring het voortouw neemt.”

Hoe snel was er in Den Helder duidelijkheid?

“De asbestinventarisatierapportage lag er de volgende middag, vrijdag. Dat is relatief laat, maar dat had mede te maken met een grote brand die nagenoeg tegelijkertijd in Heerhugowaard woedde en waar eveneens een asbestverdenking speelde. Dezelfde laborant moest daar ook naartoe. In Den Helder wist de gemeente vrijdagmiddag de exacte stand van zaken. Toen is meteen gestart met het schoonmaken van doorgaande wegen en het terrein van een nabijgelegen tankstation, zodat dat zo snel mogelijk weer kon worden vrijgegeven. In totaal waren er twaalf percelen besmet. Het saneren hiervan is bewerkelijk omdat het ging om tuinen met onder meer schuren en paardenbakken.”

En aansluitend is de rest van het asbest weggehaald, zoals uit de tuinen van mensen?

“Nee, maar dat kwam door een andere complicerende factor. De betrokken verzekeraar heeft aanvankelijk gesteld de asbestsanering te betalen, maar vervolgens aangegeven eerst nader brandonderzoek te willen doen. Normaal gesproken geeft de verzekeraar opdracht tot sanering en neemt die ook de kosten voor zijn rekening. Dat is in dit geval niet gebeurd, met als gevolg dat het asbest in december nog steeds niet helemaal is weggehaald. Dat heeft ook best voor een ingewikkelde situatie gezorgd, want wettelijk gezien zijn de eigenaren verantwoordelijk voor hun grond. Formeel moeten zij de sanering betalen, maar het is begrijpelijkerwijs een ongelooflijk ingewikkelde kwestie. We hebben daarover vanaf de eerste dag voortdurend contact met de gemeente. Insteek is het voor de bewoners die het betreft op de best mogelijke manier op te lossen. Maar dit is wel een uitzondering. Normaliter is het asbest sneller opgeruimd.”