‘De uitdaging is de structuur en het overzicht behouden’
Texel lost het (vaak) zelf wel op
-Bijna twee jaar is Michiel Uitdehaag (38) burgemeester van Texel. In die tijd maakte hij kennis met de zelfredzaamheid van het eiland, de ingeslepen mechanieken en de praktische ‘eerst doen, dan denken’-mentaliteit. “Texelaars helpen altijd. Allemaal. Daar hoef je je als burgemeester geen zorgen om te maken. De uitdaging is de structuur en het overzicht behouden. ”Bevolkingszorg ‘nieuwe stijl’ met de inzet van een regionaal expertteam. De basis is solide en organisatorisch staat het op de rit, maar er is nog een hoop werk aan de winkel. Dat is in een notendop de conclusie in de eerste evaluatierapportage die is opgemaakt na het eerste volle operationele jaar van het Expertteam Bevolkingszorg Noord-Holland Noord. Belangrijke aandachtspunten: de verwachtingen bij en verbinding met de gemeenten.
Bijna twee jaar is Michiel Uitdehaag (38) burgemeester van Texel. In die tijd maakte hij kennis met de zelfredzaamheid van het eiland, de ingeslepen mechanieken en de praktische ‘eerst doen, dan denken’-mentaliteit. “Texelaars helpen altijd. Allemaal. Daar hoef je je als burgemeester geen zorgen om te maken. De uitdaging is de structuur en het overzicht behouden.”
EEen dergelijke samenloop van omstandigheden deed zich in mei ook voor, toen op een late vrijdagmiddag alarm werd geslagen wegens een chloorlekkage in het zwembad op het Landal-vakantiepark ‘Sluftervallei’ bij De Cocksdorp. ‘Negen vakantiewoningen ontruimd, veertig mensen elders opgevangen’.
Wat in de media klonk als een georganiseerde actie, was in de praktijk een staaltje doortastend optreden van het Landal-management, de brandweer en de politie, zegt UItdehaag. “Het zwembad is direct ontruimd en de mensen die vlakbij een huisje huurden, kregen elders op het park een ander huisje. Het was geen hoogseizoen, dus dat kon gemakkelijk.”
Bleekwater
Ook daar nam hij meteen zelf een kijkje, omdat de meldkamer hem in eerste instantie niet kon bijpraten. “Ik kwam er aan en hoorde van een agent dat alles was ontruimd, dat er geen gewonden waren en dat het vermoedelijk om bleekwater uit een van de technische installaties ging. Terwijl ik daar stond, ging GRIP1 over de pieper. Ik ben toen weggegaan; als burgemeester moet je bij GRIP-situaties je operationele diensten niet in de weg lopen. Vervolgens heb ik gewacht op GRIP2 of GRIP3, maar die is nooit gekomen.”
Uiteindelijk stroomden die avond een groot aantal voertuigen vanaf het vaste land het eiland op, waaronder het gaspakkenteam van Amsterdam-Amstelland. Omdat het incident in de kern uiteindelijk meeviel (Uitdehaag: “Het idee van een dreigende gaswolk boven Texel is te lang blijven hangen.”), kon de burgemeester achteraf spreken van een oefening van ongekende omvang.
“Een geluk bij een ongeluk”, zegt hij. “Want zo liepen we tegen een aantal aspecten aan die niet of niet goed waren geregeld.”
Zo verving de gemeente ter plaatse de voorlichter van dienst in het CoPI, zodat die aan de vaste wal de communicatie vanuit de Veiligheidsregio kon verzorgen. En ’s nachts konden de hulpdiensten aanvankelijk niet terug omdat bij niemand duidelijk was wie de extra bootdienst zou betalen. Nog steeds noemt hij die gang van zaken verbijsterend. “In dat soort situaties heb je iemand nodig die praktisch denkt en de verantwoordelijkheid neemt. Maar dat is ook het enige. Als je al die mannen in pakken het eiland op ziet komen, dan denk je ook: gelukkig hebben we dit zo geregeld. Dit moet je als gemeente niet eens meer zelf willen.”
“Zorg dat je als burgemeester bekend bent, dat kernfiguren je nummer hebben en dat je – onder meer door je ‘in vredestijd’ onder de mensen te begeven – draagvlak creëert”
Regie
Verbaasd over de hoge mate van zelfredzaamheid op Texel heeft hij zich niet. “Dat beeld had ik al wel. Tot het toerisme echt omvang kreeg, was de houding van Den Haag: regel het zelf maar. En dat zie je in alles terug. De houding hier is nog steeds: we lossen het zelf wel op. Als burgemeester bereik je hier relatief ook weinig als je alleen maar met je vuist op tafel slaat. Je kunt je het beste voegen naar de bestaande structuren. Zorgen dat je bekend bent, dat kernfiguren je nummer hebben en dat je – onder meer door je ‘in vredestijd’ onder de mensen te begeven – draagvlak creëert. Dan maak je kans op autoriteit en invloed als de nood echt een keer aan de man is en kun je nog regie voeren. Inventiviteit in besturen, daar draait het om.”
De status aparte keert ook terug in de manier waarop de calamiteitenbestrijding is geregeld op het eiland. “We hebben als enige gemeente vier eigen officieren van dienst bij de brandweer en acht voor bevolkingszorg. Deze laatste groep staat niet op hard piket, behalve bij grote evenementen of bijvoorbeeld de jaarwisseling. Daarnaast beschikken de noodhulpteams van het Rode Kruis hier over voldoende vrijwilligers – die vrijwillige bereidheid is ook weer zo’n bewijs van de zelfredzaamheid hier. Zo kunnen we hier gelukkig veel zelf afdekken, zeker in de eerste fase. Niet alles – het chloorincident heeft mij dat mede doen beseffen. We hebben drie chloorzwembaden op het eiland. De Cocksdorp was een goede ‘wake-up call’.”